Ekourbanizm pod lupą, czyli dlaczego przyroda to priorytet na zrównoważonych osiedlach

Wizje przyszłości z klasycznych filmów czy powieści science fiction koncentrowały się na wielkich, zagęszczonych, nowoczesnych technologicznie metropoliach z potężnymi drapaczami chmur. Ale gdy już XXI wiek nadszedł, okazuje się, że trendy w projektowaniu osiedli i miast poszły w inną stronę. Wyróżnia się zwłaszcza jeden aspekt, którego brakowało w dawnych koncepcjach – natura. Człowiek jako jej część ma inne potrzeby niż mieszkaniec odhumanizowanych, futurystycznych projektów. Wreszcie mistrzowie fantazji sprzed lat nie brali pod uwagę potężnego wyzwania, z jakim obecnie się zmagamy, a mianowicie galopujących zmian klimatycznych. Nic zatem dziwnego, że współczesny urbanizm właściwie musiał uwzględnić i dobrze zaadaptować filozofię ekologiczną. I w ten sposób zrodził się ekourbanizm. Na czym on polega?

Osiedla modelowe – kompletna przestrzeń zaplanowana od A do… Życia!

W nowoczesnym ekourbanizmie punktem wyjścia jest oczywiście dobry projekt, który wymaga głębokiej analizy oraz zaangażowania ekspertów z różnych dziedzin powiązanych z urbanistyką i architekturą. W Archicom są to tzw. osiedla modelowe – innowacyjny koncept deweloperski, który łączy w sobie kwestie komfortu mieszkańców, funkcjonalności i harmonii z otaczającym środowiskiem.

Takie osiedla projektowane są z myślą o ludziach i ich codziennych potrzebach, a także są w pełni dostosowane do rytmu życia człowieka powiązanego z odpowiedzialnością za naturę. Archicom skupia się na jakości i trosce o konsumenta – podejmuje kompleksowe działania, uwzględniając finansowanie, ubezpieczenie czy wykończenie wnętrza, aby zapewnić pełne wsparcie w procesie zakupu nieruchomości.

Autorski koncept ma fundament w architektonicznym DNA marki. Bazuje na aktualnych oczekiwaniach konsumentów, trendach urbanistycznych, a także odpowiedzialności deweloperów za tworzenie zrównoważonych przestrzeni będących wartością dla miast.

- Projekty osiedli modelowych – projekty destinations – w których przenikają się różne funkcje zabudowy (mieszkaniowa, biurowa, usługowa), odpowiadają na aktualne potrzeby mieszkańców. Kompleksowość takich rozwiązań umożliwia korzystanie z obszernej oferty usługowo-biurowej oraz rekreacyjnej bez wszelkich środków komunikacji prywatnej czy publicznej, tym samym kreując nowoczesne, proekologiczne postawy mieszkańców. A jeśli już zaistnieje konieczność skomunikowania się z inną częścią miasta, korzystanie z wypożyczalni samochodów elektrycznych przeznaczonych dla mieszkańców (na osiedlu Zenit w Łodzi) świetnie się wpisuje w proekologiczny pomysł na życie – mówi Katarzyna Jaworska, dyrektor ds. inwestycji w Archicom.

W koegzystencji z naturą

Istotą osiedli modelowych i ogólnie ekourbanizmu jest także zintegrowanie architektury z naturą – w taki sposób, by mieszkańcy mogli jak najlepiej doświadczyć płynących z tego korzyści. Zieleń w otoczeniu ma przy tym korzystny wpływ na psychikę człowieka. W ostatnich latach – w dobie pandemii – szczególnie to doceniliśmy, kiedy musieliśmy sporo czasu spędzić zamknięci w domach. Dlatego ważne jest, by w sąsiedztwie budynku mieszkaniowego znajdowały się tereny zielone do spacerów, uprawiania sportów na świeżym powietrzu czy nawet zwykłego odpoczynku przy ulubionej lekturze. A już w kontekście samych mieszkań należy zwrócić uwagę na przyjemne dla oka widoki z okna oraz dobry dostęp do światła dziennego. Z jednej strony ma to korzystny wpływ na codzienne funkcjonowanie, z drugiej – zmniejsza wykorzystanie światła sztucznego, co przekłada się na niższe rachunki za prąd, a w efekcie ma walor proekologiczny. Wszystkie te aspekty Archicom bierze pod uwagę, projektując swoje osiedla modelowe.

Kluczowy jest tu m.in. wybór odpowiedniej lokalizacji. - Obecność zieleni jest jednym z priorytetów podczas projektowania każdego osiedla Archicom. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest nabycie terenu pod zabudowę mieszkaniową w pobliżu rzeki, parków, terenów Natura 2000. W takim przypadku, projektując zabudowę mieszkaniową, nawiązujemy do naturalnego środowiska, tak aby przyszli mieszkańcy mogli korzystać zarówno z zaprojektowanych i zrealizowanych przez nas miejsc rekreacyjnych, jak i otaczającego ich terenu publicznego, dopełniając tym samym i uzupełniając naturę – wyjaśnia Katarzyna Jaworska.

Zwraca jednak uwagę, że wiele inwestycji jest zlokalizowanych w centralnych punktach dużych miast, w tym np. na terenach poprzemysłowych. Także tu zatem istotne jest wykreowanie otoczenia przyjaznego dla mieszkańców, z poszanowaniem środowiska oraz utrzymaniem bioróżnorodności: - Bierzemy udział w realizacji publicznej zieleni parkowej, parków liniowych, tworzymy rozwiązania umożliwiające korzystanie przez mieszkańców z nabrzeży rzeki – dodaje.

Jak to może wyglądać w praktyce? Oto przykłady z realizacji Archicom:

·       Sady nad Zieloną, Wrocław: przed rozpoczęciem inwestycji skrupulatnie sprawdzono zarówno grunt, jak i zwierzęta żyjące na tym terenie (sąsiedztwo obszaru chronionego Natura 2000: Grądy w Dolinie Odry). W efekcie m.in. zamiast na nowo zagospodarowywać – zachowano i nadal pielęgnowano łąkę z rzędu Molinietalia porośniętą przez chroniony gatunek czosnku kątowatego Allium angulosum i zamieszkałą przez znajdującego się pod ścisłą ochroną motyla modraszka nausitous. Dodatkowo, jako kompensacje przyrodnicze, w sąsiedztwie tego terenu powstaną wielofunkcyjne schrony przyrodnicze w postaci naziemnych konstrukcji z martwego drewna, kamieni i ziemi umożliwiające trzmielom zakładanie gniazd.

·       Planty Racławickie, Wrocław: zrewitalizowano fragment pasa zieleni w części parkowej od południowej strony osiedla, która stanowi początek nowo powstającego terenu rekreacyjnego na mapie miasta. Pośród bujnej i różnorodnej zieleni pojawiły się też naturalne ścieżki z drewnianych krążków, skały na wzór głazów narzutowych oraz pnie drzew jako dekoracje lub siedziska. Ciekawa jest również piętrowa kompozycja zieleni przywołująca układ charakterystyczny dla lasów. Duża łąka wspiera bioróżnorodność przyrodniczą, a pagórkowate ukształtowanie terenu zapewnia przyjemne miejsce do wypoczynku. W parku zaprojektowano również akacjowy plac zabaw oraz stację napraw rowerów dla wielbicieli jednośladów.

·       Ogrody Anny, Fuzja, Łódź: plac zlokalizowany przed zabytkową elektrownią Scheiblera ma powierzchnię blisko 3500 mkw. i stanowi ogólnodostępną, zieloną przestrzeń. W tym klimatycznym miejscu podzielonym na strefy znajduje się obszar z młodym drzewostanem, gdzie zasadzono 43 drzewa. Całość dopełniają niskie trawniki, krzewy, a także pobudzający wyobraźnię najmłodszych kreatywny plac zabaw. Idea projektu? Współczesna interpretacja miejskiego dziedzińca z zielenią współistniejącą z otoczeniem w spójny sposób. Nie ma tu klasycznej posadzki – jest za to powierzchnia, przez którą przedziera się natura, a także przesiąka woda spływająca do zbiorników retencyjnych. Plac w swojej nazwie nawiązuje też do lokalności i specyfiki miejsca, nosząc imię Anny Scheibler – zasłużonej dla Łodzi inwestorki, fabrykantki i filantropki.

Ekourbanizm w praktyce – trendy na przykładzie Olimpia Port we Wrocławiu

Rosnąca rola natury w projektowaniu osiedli to jedna z kluczowych cech nowoczesnego ekourbanizmu. A jakie jeszcze inne trendy w tym zakresie da się wskazać? Warto to prześledzić na przykładzie Olimpii Port we Wrocławiu, czyli jednej z realizacji Archicom.

Po pierwsze, człowiek w centrum – powstanie osiedla nie odbywa się bez dialogu z ludźmi. Przy zbieraniu opinii brane były pod uwagę przesłanki społeczne, ekonomiczne oraz wpływające na samopoczucie w kontekście estetyki, komfortu i bezpieczeństwa nowego osiedla. Na tej bazie wprowadzono m.in. do projektu Mariny jeszcze więcej zielonych przestrzeni z dodatkowymi miejscami na odpoczynek.

Po drugie, "mieszkaj i odpoczywaj" – realizując inwestycje, należy planować miejsca do rekreacji, różnorodne place zabaw dla dzieci w różnym wieku oraz liczne miejsca spotkań zarówno rodzinnych, jak i sąsiedzkich. Dla mieszkańców ma też znaczenie to, gdzie mieszkają, dlatego konieczne jest zadbanie o kontekst historyczny przestrzeni. W przypadku Olimpii Port przeprowadzono rewitalizację i zadbano o wykorzystanie w przestrzeni osiedla historycznych szyn transportowych, zabytkowego tendera i komina budynku cegielni. W kontekście zieleni i przestrzeni rekreacyjnych zachowano starodrzew (z którego część bez procesu odnowienia nie mogłaby przetrwać) i zadbano o ochronę zwierząt (traszek i jerzyków). Powstały też: wielofunkcyjny zielony plac, 12 placów zabaw, 2 boiska oraz drabinki plenerowe.

Po trzecie, miasto o ludzkiej skali – osiedle powinno wtapiać się w istniejącą tkankę miejską, gdy zlokalizowane jest w już urządzonej przestrzeni, albo samo tę tkankę tworzyć od podstaw, zapewniając mieszkańcom dostęp do najważniejszych ośrodków aktywności w miejscu, gdzie nie było ich do tej pory. W realizacji oznacza to fokus na kompaktowość (dbanie o zachowanie idei miasta 15-minutowego – bliskość usług, restauracji, dostęp do lekarzy, świeżego pieczywa itp.; zachowanie odpowiednich odległości od budynków) oraz kameralność (brak ogrodzeń; strefy do wspólnych spotkań i przestrzenie do odpoczynku w samotności).

Po czwarte, ekotransformacja – a więc wprowadzanie zmian w różnych aspektach budowania i funkcjonowania osiedli z uwzględnieniem potrzeb ekologicznych. Chodzi zwłaszcza o zmniejszenie śladu węglowego, ale też niższe zużycie energii. To oznacza rozwój domów pasywnych i energooszczędnych, a także rozwiązań typu smart home. Inteligentne zarządzanie domem pozwala znacznie obniżyć rachunki – nie mówiąc już o ogromnej wygodzie.

Dobre nawyki na co dzień

Wiele na rzecz środowiska możemy zrobić samodzielnie, zmieniając swoje codzienne nawyki. Mniejsze zużycie wody i prądu czy segregacja odpadów to jedne z bardziej oczywistych przykładów. Warto jednak pamiętać, że nie wszystko spoczywa na naszych barkach, a np. odpowiednie warunki mieszkaniowe i osiedlowe sprzyjają realizacji proekologicznych założeń.

Odnawialne źródła energii i mniejszy ślad węglowy? Tu z pomocą przychodzi chociażby moc słońca. Na łódzkim osiedlu Zenit panele fotowoltaiczne zasiliły choćby oświetlenie części wspólnych. Ograniczenie emisji szkodliwych zanieczyszczeń powietrza? Transport rowerowy, który jest dobry i dla środowiska, i dla zdrowia oraz kondycji człowieka. Na osiedlach Archicom zrealizowano blisko 2 km ścieżek rowerowych, co stanowi ponad 30 proc. całej infrastruktury drogowej tych osiedli. Wreszcie sama naturalna zieleń ma znakomite właściwości filtrujące – powietrze jest czystsze, a ogólny mikroklimat – lepszy dla ludzi.